Eind 2006 start de aanleg van de Hanzelijn. De nieuwe spoorwegverbinding tussen Lelystad en Zwolle betekent niet alleen een rechtstreekse treinverbinding tussen beide steden en een snellere verbinding tussen Noord-Nederland en de noordelijke Randstad maar ook minder druk op de Centraalspoorweg over de Veluwe en de Gooilijn tussen Amsterdam en Amersfoort. De nieuwe spoorlijn is zo’n vijftig kilometer lang en zowel geschikt voor reizigers- als goederenvervoer. Tussen beide provinciehoofdsteden zijn slechts twee nieuwe stations geopend: Dronten en Kampen Zuid. In Lelystad sluit de lijn aan op de Flevolijn. Bij Hattem is een aansluiting op de Centraalspoorweg gerealiseerd. De oude IJsselbrug ten zuiden van Zwolle is met het oog op het toenemende treinverkeer vervangen door een nieuw exemplaar op Rijnvaarthoogte. NS neemt de spoorlijn met het ingaan van de nieuwe dienstregeling 2013 in gebruik.

De eerste plannen voor de huidige Hanzelijn worden al tijdens de Tweede Wereldoorlog gemaakt. In 1943 ontwerpen ingenieurs van NS drie spoorlijnen door de drie geplande zuidelijke IJsselmeerpolders naar de centraal geplande Flevostad, wat later Lelystad zou worden. De lijnen lopen vanuit Amsterdam via de Markerwaard, vanuit Weesp via Zuidelijk Flevoland en vanuit Kampen via Oostelijk Flevoland. Laatst genoemde verbinding kan de voorloper van de Hanzelijn genoemd worden. Begin jaren ’60 wordt besloten om in de zuidelijke IJsselmeerpolders meerdere steden te bouwen om de steeds drukker wordende Randstad te ontlasten. Bij de plannen uit 1961 wordt opnieuw een verbinding tussen Weesp, Lelystad en Kampen genoemd. Twee jaar later is besloten om de spoorlijn vooralsnog alleen tussen Weesp en Lelystad aan te leggen. Eind jaren ’60 komt de focus steeds meer op de Zuiderzeelijn tussen Lelystad, Emmeloord, Heerenveen en Groningen te liggen en verdwijnen de plannen voor de Hanzelijn steeds meer naar de achtergrond.

Terwijl de Flevolijn alweer drie jaar in gebruik is, wordt in 1990 de haalbaarheid van de Zuiderzeelijn, alsmede twee alternatieven onderzocht. Naast het verbeteren van de bestaande Centraalspoorweg wordt voor het eerst sinds 1963 ook weer naar de Hanzelijn gekeken. De verbinding tussen Lelystad en Kampen blijkt zowel verkeerskundig als financieel de beste optie. Het tracé van de nieuwe spoorlijn is in 2003 vastgesteld. De lijn is in Flevoland naast de oorspronkelijk gereserveerde strook grond gepland. Reden hiervoor is de de karakteristieke bomenlaan die inmiddels op de groenstrook staat. Hoewel het in eerste instantie de bedoeling is de lijn bij Kampen de IJssel te laten oversteken en aan te sluiten op het Kamperlijntje, is besloten de lijn ten zuiden van Kampen de N50 te laten volgen en bij Hattem op de lijn uit Amersfoort te laten aansluiten. Belangrijkste reden is de aankondiging van grootschalig goederenvervoer over de nieuwe verbindingen in verband met het niet doorgaan van de aanleg van de Noordtak van de Betuweroute. De gewijzigde route zorgt er bovendien voor dat de oude IJsselbrug bij Zwolle wordt vervangen. De N50 volgt tussen De Zande en Hattemerbroek het voormalige spoorwegtracé van de weinig succesvolle lokaallijn tussen Hattem en Kampen Zuid. Met de Hanzelijn keert hier na tachtig jaar het spoorwegvervoer terug.

Eind 2006 begint ProRail met de aanleg ven de nieuwe spoorlijn tussen Zwolle en Lelystad. Naast de aanleg van vijftig kilometer nieuwe spoorlijn worden de bestaande stations Lelystad Centrum en Zwolle uitgebreid en wordt tussen Zwolle en Hattem een nieuwe brug over de IJssel gebouwd. Dronten krijgt een treinstation en in Kampen wordt aan de nieuwe spoorlijn het station Kampen Zuid in gebruik genomen.

Het oude land is tussen Kampen en Dronten via de Drontermeertunnel verbonden met het nieuwe land. De lijn kent een zogenaamde mixed-signalering waardoor treinen met zowel ATB-EG als EMRTS op de verbinding kunnen rijden. Het tracé is ontworpen voor een maximum snelheid van 220 kilometer per uur. De nieuwe verbinding kent dan ook geen gelijkvloerse kruisingen. Bij Swifterbant zijn bovendien passeersporen aangelegd.

De Hanzelijn is in april 2012 overgedragen aan ProRail. Dit betekent dat de complete verbinding vanuit Zwolle bediend wordt en er treinverkeer tussen Lelystad en Zwolle mogelijk is. Na een uitgebreid testprogramma door ProRail laat NS vanaf de zomer dat jaar de machinisten kennismaken met het traject. Ook vinden nog snelheids- en veiligheidstesten plaats. Op 6 december 2012 opent Koningin Beatrix de verbinding officieel. Twee dagen later mag het publiek gratis kennismaken met de verbinding en op 9 december 2012 is de Hanzelijn officieel in de dienstregeling van NS opgenomen.

Dienstregeling

Vanaf december 2012 rijden elk uur twee intercity’s en twee sprinters over de Hanzelijn. Eenmaal per uur rijdt een intercity Leeuwarden – Schiphol – Den Haag Centraal en een halfuur later een intercity Groningen – Schiphol – Den Haag Centraal. De sprinters rijden elk halfuur tussen Zwolle en Amsterdam Centraal. In december 2023 wijzigt de sprinterdienst op de Hanzelijn in Lelystad Centrum – Leeuwarden.

Materieelinzet

Vrijwel alle intercity’s tussen Groningen/Leeuwarden en Den Haag Centraal rijden met DD-IRM. Alleen de eerste twee maanden na de opening van de Hanzelijn rijdt een aantal treinen met Intercitymaterieel. De sprinters tussen Zwolle en Amsterdam rijden met SLT-treinstellen. In de loop van 2017 rijden steeds meer intercity’s met ICM. Later zijn ook DDZ-treinstammen in de intercitydienst te zien. De sprinterdienst is in 2019 overgenomen door de nieuwe SNG-treinstellen.

Spoorlijn Lelystad Centrum – Zwolle
geopend: 6 december 2012
lengte: 45,9 km
geëlektrificeerd: tijdens aanleg
huidige stations: Lelystad Centrum, Dronten, Kampen Zuid, Zwolle
exploitatie door:
NS Reizigers

Oorspronkelijk zou station Kampen Zuid de naam Kampen krijgen. Het is namelijk lange tijd de bedoeling tegelijkertijd met de opening van de Hanzelijn het oude Kamperlijntje om te bouwen tot tramverbinding en over te dragen aan een andere vervoerder. De diesellijn tussen Zwolle en Kampen blijft echter ook na de opening van de Hanzelijn als normale spoorlijn gebruik. De verbinding is enkele jaren na de opening van de Hanzelijn alsnog geëlektrificeerd en aanbesteed. Ditmaal als gewone spoorlijn.

Op de foto boven dit artikel zijn SNG-treinstellen 2341, 2771 en 2344 op 18 maart 2022 bij Zalk onderweg als sprinter van Amsterdam Centraal naar Zwolle. De spoorlijn en de N50 maken hier een veel flauwere bocht dan het spoorwegtracé van de vroegere spoorlijn Hattem – Kampen Zuid. De sloot rechtsboven volgt het oude spoorwegtracé. Aan het eind van de sloot is van 1913 tot 1933 de halte Zalk.