De Nederlandsche Centraal Spoorweg-Maatschappij richt zich na de opening van de spoorlijn Utrecht – Kampen niet langer op landelijke verbindingen maar vooral op het opkomende forensenverkeer rond Utrecht. Verschillende dochterondernemingen leggen zogenaamde buurtspoorwegen naar de dorpen rond de stad Utrecht aan. De NCS exploiteert vervolgens deze verbindingen. De aantrekkelijke omgeving en goede verbinding met de stad zorgt ervoor dat enkele dorpen een enorme groei doormaken. Ook het toerisme in de bosrijke omgeving wordt in deze tijd steeds populairder. In december 1900 is de Nederlandsche Buurtspoorweg-Maatschappij opgericht. De spoorwegmaatschappij is een zelfstandige dochteronderneming van de NCS en krijgt een concessie voor een lokaalspoorlijn tussen de Centraalspoorweg bij De Bilt en Zeist. De NCS zorgt echter zelf voor de aanleg van de zeven kilometer lange spoorlijn en de bouw van de stations.

De lokaallijn tussen De Bilt en Zeist is in augustus 1901 geopend. De treindienst op de verbinding wordt geëxploiteerd door de NCS. Door de komst van de nieuwe spoorlijn ontstaan in de bosrijke omgeving rondom de stations van De Bilt en Zeist, mede dankzij investeringen van de spoorwegmaatschappij, verschillende villawijken. Zo is de NCS grootaandeelhouder van het Villapark Bosch en Duin halverwege de lijn. In 1907 wordt de gelijknamige halte in gebruik genomen. De korte lokaallijn is in korte tijd zeer populair en in 1912 voorzien van een tweede spoor. In 1914 ligt de tramlijn Amersfoort – Zeist tussen Huis ter Heide en Zeist als derde spoor naast de lokaallijn.

Door de opkomst van de auto en fiets, de toenemende concurrentie van goedekope autobussen en de rechtstreekse tramlijn tussen Utrecht en Zeist neemt de belangstelling voor de lokaallijn via De Bilt na de Eerste Wereldoorlog alweer snel af. In januari 1941 is de treindienst gestaakt en wordt het tweede spoor op last van de bezetter opgebroken. Hierna blijft de lijn in gebruik voor het goederenvervoer. Rond 1950 is de eerste 500 meter van de lijn tot de overweg met de Julianalaan als keerspoor van het Bilthovense emplacement van bovenleiding voorzien. De geplande pendeldienst tussen Utrecht en Bilthoven is echter nooit ingevoerd.

In 1972 is de verbinding definitief gesloten. Het duurt nog tot 1978 tot de spoorlijn is opgebroken. In 1985 is de rijksweg A28 tussen Rijnsweerd en Den Dolder geopend. De snelweg ligt ter hoogte van het voormalige tracé van de spoorlijn De Bilt – Zeist in een ingraving. Ter hoogte van de kruising is al in 1969, drie jaar voor de sluiting van de lijn, een enkelsporig viaduct gebouwd. Het viaduct is pas in augustus 2018 gesloopt.

DIENSTREGELING

De NCS start op de lokaallijn met een redelijk intensieve treindienst. De eerste jaren rijden dagelijks ruim twintig treinen tussen Utrecht en Zeist. Enkele treinen rijden na Utrecht zelfs door naar Amsterdam. Na de Eerste Wereldoorlog neemt de belangstelling voor de lijn snel af. Eind jaren ’20 rijden nog zo’n vijftien treinen tussen Utrecht en Zeist. In 1941 staakt NS het reizigersvervoer op de verbinding.

Het station van Zeist is in feite een vergrootte versie van het tweede station van Bilthoven uit hetzelfde bouwjaar. Beiden bestaan uit een grotendeels overdekt eilandperron met daarop enkele perrongebouwen, wat in het geval van Zeist opvallend is aangezien het een kopstation is. Terwijl Bilthoven twee perrongebouwen heeft, krijgt Zeist een derde gebouw met daarin een restauratie. De ingang bevindt zich in tegenstelling tot vergelijkbare stations niet aan de kopse kant maar aan de oostzijde. Het kopspoor is hier een stuk korter om ruimte te maken voor een opvallend brede trap naar het perron. Het stationsgebouw is in 1976 gesloopt.

De voormalige buurtspoorweg tussen De Bilt en Zeist is tussen Bilthoven en Huis ter Heide nog goed terug te vinden in de bosrijke omgeving. Het tracé van de vroegere spoorlijn is hier grotendeels in gebruik als geasfalteerd fietspad. In Huis ter Heide is het stationsgebouw bewaard gebleven. In Zeist herinnert vrijwel niets meer aan het spoorwegverbinding en het omvangrijke stationemplacement.

Klik hier voor een impressie van de restanten van de spoorlijn Bilthoven – Zeist.