Tegelijkertijd met de spoorlijn Apeldoorn – Dieren legt de Koninklijke Nederlandse Locaalspoorweg-Maatschappij in de jaren ’80 van de negentiende eeuw de spoorlijn Apeldoorn – Hattem aan. Vanuit het Apeldoornse station sluit de spoorlijn aan op spoorwegverbinding tussen de Oosterspoorweg en Paleis Het Loo. Even voor het paleis buigt de spoorlijn af naar Hattem. De spoorlijn is in de loop van 1887 in delen geopend. Net als bij de andere lijnen van de KNLS gaat de exploitatie naar de HSM. In 1950 staakt NS het reizigersvervoer op de verbinding. Ruim twintig jaar later volgt ook het goederenvervoer en is de zogenaamde Baronnenlijn opgebroken.

De spoorlijn Apeldoorn – Hattem is in de loop van 1887 in gebruik genomen. In juli dat jaar is de verbindingsboog tussen het Apeldoornse station en de zogenaamde Koningslijn naar Paleis Het Loo uit 1876 gereed. Even voor het paleis buigt de spoorlijn af naar het nieuwe publieke station Het Loo. In september is ook het traject naar Epe gereed. In november neemt de KNLS het baanvak Epe – Hattem in gebruik. In Hattem eindigt de spoorlijn nabij het station van de NCS aan de Centraalspoorweg. In juni 1888 is de spoorlijn verlengd tot het voorplein van het station. Een jaar later is de aansluiting met de NCS-lijn gereed en gaan tussen Apeldoorn en Zwolle rechtstreekse treinen rijden. Dankzij de invloedrijke notabelen die de aanleg van de spoorlijn mogelijk hebben gemaakt, krijgt de verbinding in de volksmond de bijnaam Baronnenlijn. Net als bij de andere lijnen van de KNLS gaat de exploitatie naar de HSM.

De verbinding is van groot belang voor de ontwikkeling van de industrie in de dorpen aan de oostzijde van de noordelijke Veluwe en kent dan ook steeds meer bedrijfsaansluitingen. Tussen 1910 en 1913 legt de KNLS nog een zijtak van Hattem naar Kampen aan. De nieuwe verbinding is in oktober 1913 in gebruik genomen maar blijkt al snel overbodig. Door middel van een afkoopsom kan NS de lijn twintig jaar na de opening al sluiten.

Hoewel de spoorlijn tussen Apeldoorn en Hattemerbroek de massale sluiting van lokallijnen voor de oorlog overleeft, staakt NS het reizigersvervoer in oktober 1950 alsnog. Het baanvak tussen Heerde en Wapenveld wordt bovendien ook voor het goederenvervoer gesloten. Tot 31 augustus 1970 vindt echter nog incidenteel vervoer op de verbinding plaats. Die dag wordt ook het baanvak Wapenveld – Hattem gesloten. Twee jaar later staakt NS ook het goederenvervoer op de resterende trajecten Apeldoorn – Heerde en Hattem – Hattemerbroek. Ondanks dat er bij het ontwikkelen van het toekomstplan ‘Spoor naar ’75’ stemmen opgaan om de verbinding opnieuw voor het reizigersvervoer in gebruik te nemen, is de spoorlijn in de eerste jaren na de sluiting geheel opgebroken.

Dienstregeling

De treindienst tussen Apeldoorn en Zwolle gaat voorzichtig van start. De eerste jaren rijden dagelijks zo’n vijf treinen tussen beide plaatsen. De meeste treinen rijden tevens van en naar Dieren. Enkele jaren later is de frequentie verdubbelt. Het aantal doorgaande treinen van en naar Dieren daalt tegelijkretijd tot zo’n twee per dag. Na de invoering van de motortractie op het baanvak in 1924 rijden de treinen nog niet regelmatig, maar wel vrijwel elk uur. Bovendien neemt het aantal doorgaande treinen naar Dieren en Arnhem weer toe. Ook laat NS een aantal pendeltreinen tussen Zwolle en Hattem rijden. In mei 1938 verhoogt NS de frequentie op het baanvak tot een regelmatige treindienst waarbij de treinen om de 40/80 minuten rijden. Tegelijkertijd komt een eind aan de doorgaande treinen naar Dieren en Arnhem.

Materieelinzet

Tot begin jaren ’20 rijden alle treinen op de lokaallijn met stoomtractie. Om de exploitatie op de lokaallijnen zo goedkoop mogelijk te houden, bestelt NS die periode een aantal benzinemotorrijtuigen. De verbinding Apeldoorn – Zwolle is in 1924 één van de eerste verbindingen waar de rijtuigen worden ingezet. Op enkele slagen na komt in de zomer dat jaar een einde aan de stoomtractie op het traject. Eind 1936 verhuist een deel van de motorrijtuigen van depot Zwolle naar Gouda. De treindienst tussen Zwolle en Apeldoorn wordt hierna weer geheel met stoomtractie gereden. In mei 1938 nemen de motorrijtuigen de volledige treindienst tussen Apeldoorn en Zwolle opnieuw over.

Het tracé van de voormalige spoorwegverbinding tussen Apeldoorn en Hattem is bijna helemaal terug te vinden in het landschap. Het grootste deel is na de sluiting van de spoorwegverbinding in gebruik als fietspad. Hierbij is het oude baanlichaam zo grondig aangepakt, dat naast vier wachterswoningen, het voormalige stationsgebouw van Vaassen en een groot aantal hergebruikte landhoofden onder fietsbruggetjes vrijwel geen andere spoorse restanten te zien zijn.

Klik hier voor een impressie van de restanten van de zogenaamde Baronnenlijn.