In 1881 wordt de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij opgericht. In de daaropvolgende jaren legt de GOLS vanuit Winterswijk een net van lokaallijnen in de Achterhoek en Twente aan. De nieuwe spoorlijnen zijn voornamelijk bedoeld voor de aanvoer van kolen uit Duitsland naar de verschillende ‘fabrieksplaatsen’ in Oost-Nederland. De GOLS wil in eerste instantie in aansluiting op de NWS-lijn vanuit Winterswijk verbindingen naar Hengelo en Zevenaar aanleggen. Uiteindelijk legt de GOLS een lokaalspoornet van ruim 130 km aan en krijgt de doorgaande spoorlijn Ruurlo – Hengelo een aansluitende zijtak tussen Winterswijk en Neede. Beide verbindingen zijn in 1884 gereed. Na enkele succesvolle decennia rijden in 1937 de laatste reizigerstreinen over de verbinding. In 1972 is het goederenvervoer gestaakt. Vijf jaar later is de spoorlijn opgebroken.
Wanneer in 1878 de Nederlandse Locaalspoor- en tramwegwet van kracht wordt, ontstaan in het hele land Locaalspoorwegmaatschappijen. Zo is in 1881 de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij opgericht om in aansluiting op de spoorlijn Zutphen – Winterswijk – Gelsenkirchen van de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij vanuit Winterswijk een netwerk van lokaallijnen aan te leggen. De nieuwe spoorlijnen zijn voornamelijk bedoeld als korte concurrerende verbinding tussen het Ruhrgebiet en de Twentse industrie. Richting het westen zijn de lijnen bedoeld als concurrentie voor de Rhijnspoorweg. Daarnaast zijn de lokaallijnen belangrijk voor de ontsluiting van diverse plaatsen in de regio. De GOLS legt vanuit Winterwijk een spoorlijn naar Neede aan, waar de lijn aansluit op de doorgaande spoorlijn Ruurlo – Hengelo van dezelfde spoorwegmaatschappij. De GOLS neemt beide verbindingen op 15 oktober 1884 in gebruik. In juli 1885 verlengt de GOLS de spoorlijn in Winterswijk ruim een kilometer naar het nieuwe station van de spoorwegmaatschappij tegenover het NWS-station. Naast een eigen station heeft de spoorwegmaatschappij hier een groot emplacement met locomotiefloods. Een half jaar later is ook de aansluitende GOLS-lijn naar Enschede gereed.
De treindienst op de GOLS-lijnen wordt uitgevoerd door de HSM. In 1928 wordt de spoorwegmaatschappij volledig eigenaar van de GOLS. Ondertussen werken de HSM en Staatsspoorwegen steeds intensiever samen en worden concurrerende spoorlijnen overbodig. Zo wordt zowel het doorgaande reizigers- en goederenvervoer tussen Twente en het westen en zuiden van Nederland sneller afgewikkeld over de hoofdlijn via Deventer. De komst van de vrachtwagen, autobus en fiets zorgt er bovendien voor dat ook van het lokale vervoer weinig overblijft. In mei 1936 is het voormalige GOLS-station in Winterswijk gesloten. De treinen rijden voortaan via de voormalige NWS-lijn naar het station dat de spoorwegmaatschappij in 1879 heeft neergezet. In oktober 1937 staakt NS het reizigersvervoer tussen Winterswijk en Neede. Met het verdwijnen van het kolenvervoer wordt in de loop van de jaren ’60 ook het goederenvervoer steeds minder van belang. In mei 1972 rijdt NS de laatste goederentreinen tussen beide plaatsen. Vijf jaar later zijn de rails verwijderd.
Dienstregeling
In 1884 rijden dagelijks drie treinen tussen Winterswijk en Neede, aangevuld met enkele treinen tussen Neede en Eibergen. Een jaar later rijdt ook één van deze treinen door naar Winterswijk. In Neede sluiten de treinen aan op de doorgaande lokaaltreinen tussen Ruurlo en Hengelo. Vanuit Winterswijk rijdt een enkele trein door naar Doetinchem en Zevenaar. De HSM trekt treindienst Winterswijk – Neede na de opening van de spoorlijn Neede – Hellendoorn in 1910 door naar de Overijsselse plaats. Dagelijks rijden vier doorgaande treinen. Twee treinen rijden alleen tussen Neede en Winterswijk. Tussen Neede en Eibergen pendelen dagelijks zo’n vijf extra treinen. Tot de sluiting van de spoorlijn blijft het aantal treinen ongeveer gelijk.
Omdat er nog geen overeenstemming is over de kruising met de spoorlijn van de NWS, maken de treinen naar Groenlo de eerste maanden gebruik van het NWS-station. In de zomer van 1885 kruisen de lokaaltreinen van de GOLS ten westen van Winterswijk de hoofdlijn en rijden ze door naar het eigen GOLS-station. Als stationsgebouw wordt het houten gebouwtje gebruikt dat zeven jaar eerder dienst doet als tijdelijk stationsgebouw van de NWS. Het gebouwtje is pas in 1908 door de HSM vervangen door een definitief stationsgebouw van een uniek ontwerp. Ondanks dat de stationsfuncties al in 1936 uit het gebouw verdwijnen, blijft het grotendeels in de oorspronkelijke staat bewaard.
Na het opbreken van de spoorlijn in 1977 is een groot deel van het voormalige baanlichaam nog te herkennen in het landschap. Op grote delen ligt inmiddels een fietspad. Buiten de stationsgebouwen van Winterswijk en Groenlo blijven geen bouwwerken bewaard.
Klik hier voor een impressie van de restanten van de spoorlijn tussen Winterswijk en Neede.