Station Apeldoorn met het kunstwerk Reizend Zand op 15 november 2012.
Station Apeldoorn
Apd
Opening: 15 mei 1876
 
Spoorlijn(en): Amsterdam – Zutphen km 51,2
  Dieren – Apeldoorn km 21,1
  Apeldoorn – Zwolle km 0,0
  Apeldoorn – Deventer km 0,0
Links: Sporenplan  
  NS Stationsinfo  

In mei 1876 neemt de HSM station Apeldoorn aan de Oosterspoorweg in gebruik. Het stationsgebouw is van een uniek ontwerp, maar kent de klassieke symmetrische vormgeving van een hoog middendeel en twee lage zijvleugels. Delen van het middengebouw zijn voorzien van imitatie-natuurstenen gevels. Met de opening van de lokaallijnen van de KNLS aan het eind van de jaren ’80 van de negentiende eeuw krijgt het station een eilandperron met een overkapping.

In 1911 is het stationsgebouw aanzienlijk vergroot. Voor het middendeel komt een lage vestibule met daarop een terras voor de bovenwoning. De lengte van de linkervleugel is bij de verbouwing verdubbeld. In de jaren ’70 is het interieur van het gebouw compleet vernieuwd. Hierbij verdwijnt ook de koninklijke wachtkamer uit 1911. De vestibule is grotendeels vervangen door een moderne ingangspartij met drie uitstekende luifels.

Met het oog op de reconstructie van het stationsgebied ontstaan na de eeuwwisseling plannen om het gebouw te slopen. Door locale protesten blijft het gebouw bewaard en is het in 2007 aan de buitenzijde zoveel mogelijk in de oorspronkelijke afleveringstoestand teruggebracht. Hierbij is de ingangspartij uit de jaren ’70 verwijderd en is de voorgevel zoveel mogelijk teruggebracht in de situatie van voor 1911. Het interieur is opnieuw verwijderd. Datzelfde jaar is het Apeldoornse stationsgebied compleet vernieuwd. Voor het stationsgebouw komt een groot verlaagd plein met toegang tot de nieuwe tunnel onder het emplacement. De linker zijvleugel van het stationsgebouw is geheel gesloopt om plaats te maken voor de nieuwe tunnel. Wanneer deze gereed is, wordt de vleugel in de korte toestand van voor 1911 herbouwt. In de wand voor het verlaagde stationsplein is het kunstwerk ‘Reizend Zand’ te zien. Door middel van 1,3 miljoen oranje-gele ledlampjes zijn de hele dag virtuele verstuivende zandduinen te zien.