Het Nederlands Openluchtmuseum

Urinoir Deventer

Het Deventer’ urinoir is in 1926, enkele jaren na de opening van het gezamenlijke stationsgebouw van HSM en SS, op het stationsplein geplaatst. Het gebouwtje dient als plek van verlossing voor de ‘gaande en komende reiziger van het mannelijke geslacht’.

Bij de herinrichting van het stationsplein aan het begin van de 21e eeuw moet het karakteristieke bouwwerk, dat vooral stank en overlast geeft, definitief verdwijnen. Hoewel de gemeente het gebouwtje, ondanks de in 1999 verworven monumentenstatus, wil slopen, is het begin 2001 na bezwaren naar een tijdelijke stalling in de gemeentewerf overgebracht. Enkele jaren later is besloten het urinoir naar het Openluchtmuseum over te brengen. Begin 2004 is het gebouwtje op het terrein van het museum neergezet en opgeknapt. Voor beide openingen is een glazen wand geplaatst zodat het gebouwtje niet als urinoir kan worden gebruikt. In één van de twee ruimtes staat levensechte pop Nico die vertelt over de rol die dit onwelriekende gebouwtje speelt in het dagelijks leven van vele Deventenaren en reizigers die na een lange reis met hoge nood te trein verlaten.

Van Gend & Loos-loods, Tiel

In 1881 laten de Staatsspoorwegen in Tiel een standaard goederenloods neerzetten. Door de toename van het goederenvervoer is de loods in de loop der jaren flink uitgebreid. In 1928 wordt het transportbedrijf Van Gend & Loos een dochterbedrijf van NS dat hierdoor zowel via het spoor als over de weg een sterke concurrentiepositie in het stukgoedvervoer krijgt. De naam Van Gend & Loos verschijnt zo op een groot aantal goederenloodsen langs het spoor en ook de karakteristieke goederenwagens met gele band worden een bekende verschijning op het spoorwegnet. Veranderingen in de transportmarkt zorgen ervoor dat NS Van Gend & Loos in 1986 verkoopt. Fusies zorgen ervoor dat de naam na ruim 15 jaar helemaal uit het straatbeeld verdwijnt. De meeste oude goederenloodsen langs het spoor zijn dan al lange tijd overbodig. De meeste exemplaren zijn gesloopt. Een enkele krijgt een museale toekomst. Zo ook de Tielse overslagloods die sinds 2007 in het Openluchtmuseum staat.

Aan de straatzijde staan enkele voertuigen van Van Gend & Loos. Aan de spoorzijde staan de rijvaardige Locomotor 285 en twee goederenwagens van het type Gs. In de loods reizen bezoekers letterlijk door de (transport)geschiedenis. Een virtuele rit in een échte diligence voert ze door stad en land anno 1885. Historisch beeldmateriaal laat Van Gend & Loos-medewerkers en hun dagelijkse werkzaamheden door de jaren heen zien. Zo ziet men hoe de fysieke verwerking van pakketten, de administratie en het sorteerproces in z’n werk ging en hoe koetsiers eind jaren ’50 het bericht krijgen dat het paard definitief tot het verleden behoort.