Terwijl de aanleg van spoorlijnen in Nederland moeizaam op gang komt, kent België halverwege de negentiende eeuw al een uitgebreid spoorwegnet. Vanuit België zijn bovendien verschillende verbindingen naar Nederlandse grenssteden aangelegd. Naast de verbinding tussen diverse industrie- en havensteden en verschillende mijnbouwgebieden willen de diverse spoorwegmaatschappijen ook aantrekkelijke verbindingen tussen de grote Europese steden creëren. Door de afnemende concurrentie is een deel van de grensoverschrijdende verbindingen inmiddels weer gesloten.
SPOORLIJN MAASTRICHT – LANAKEN
In oktober 1856 neemt de Aken-Maastrichtse Spoorweg-Maatschappij de spoorlijn tussen Hasselt en Maastricht in gebruik. Na een korte opleving zorgt de komst van de IJzeren Rijn ervoor dat de lijn voornamelijk al snel enkel van regionaal belang is. Bovendien krijgt de lijn in Maastricht vanaf 1903 een groot goederenstation en diverse bedrijfsaansluitingen. In april 1954 wordt het reizigersvervoer tussen Hasselt en Maastricht beëindigd. Het goederenvervoer tussen Maastricht en Lanaken en de bediening van goederenstation Maastricht Boschpoort zijn in 1990 gestaakt. De NMBS sluit de verbinding tussen Lanaken en de aansluiting op de lijn Hasselt – Luik twee jaar later. Hierna zijn er diverse plannen om de spoorlijn een nieuw leven in te blazen. Twintig jaar na de sluiting is de spoorlijn zelfs nog een keer volledig opgeknapt. Het goederenstation is intussen gedeeltelijk opgebroken. De restanten blijven als gemeentelijk monument bewaard als onderdeel van het park Lage Fronten.
Klik hier voor een impressie van het Nederlandse deel van de lijn.
SPOORLIJN HASSELT – EINDHOVEN
In 1866 neemt de Compagnie du chemin de fer Liégeois-Limbourgeois et des prologements de spoorlijn van Hasselt via Valkenswaard naar Eindhoven in gebruik. De spoorwegmaatschappij wil samen met de Nederlandse Staatsspoorwegen een concurrerende verbinding tussen de Amsterdamse en Rotterdamse haven en het industrie- en mijnbouwgebied in de regio Luik creëren. Ook zijn er plannen voor doorgaande treinen naar Luxemburg en Bazel. uiteindelijk is de spoorlijn vooral van belang voor de ontsluiting van enkele mijnbouwgebieden in Belgisch Limburg en vindt er beperkt reizigersvervoer over de spoorlijn plaats. Het grensoverschrijdende reizigersvervoer is in 1939 gestaakt. Twintig jaar later sluit NS de verbinding tussen Valkenswaard en Eindhoven. Het goederenvervoer vindt hierna nog tot 1973 via de nieuwe verbindingsbaan tussen Valkenswaard en Geldrop plaats. Terwijl de spoorlijn door Eindhoven direct na de sluiting is opgebroken, blijft het baanvak tussen het Belgische Neerpelt, Valkenswaard en Geldrop nog tot 1985 liggen.
Klik hier enkele foto’s van het Eindhovense deel van het baanvak in 2015
HET BELS LIJNTJE
Een jaar na de spoorlijn Hasselt – Eindhoven neemt de Société anonyme des chemins de fer du Nord de la Belgique de spoorlijn Turnhout – Tilburg in gebruik. In 1898 is de lijn aan beide zijden van de grens genationaliseerd waardoor nieuwe kansen voor het internationale treinverkeer ontstaan. Datzelfde jaar begint ten zuiden van Baarle Nassau dan ook de aanleg van een imposant grensstation. Het complex Baarle Nassau Grens/Weelde Statie komt in 1906 in gebruik. Aan beide zijden van de grens komen grote rangeerterreinen met bijbehorende gebouwen. Voor het personeel komt aan beide zijden van de grens een groot aantal woningen. De Eerste Wereldoorlog en verregaande samenwerking tussen de spoorwegmaatschappijen zorgen ervoor dat de lijn vooral een regionale zijlijn blijft. In 1973, bijna veertig jaar na het staken van het reizigersvervoer, rijdt de laatste goederentrein tussen Tilburg en Turnhout. Het enorme grensstation is dan al grotendeels opgebroken. Na enkele jaren van toeristische exploitatie verdwijnt de rest van de lijn in 1987.
Klik hier voor de restanten van het Bels Lijntje.