In 1884 begint de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij met de aanleg van een net van lokaalspoorwegen in de Achterhoek en Twente. De spoorwegverbindingen zijn voornamelijk bedoeld voor de ontsluiting van de opkomende industrie in de regio. De lokaallijnen zorgen enerzijds voor de aanvoer van steenkool voor de fabrieken en anderzijds voor de afvoer van de producten van deze fabrieken. Bovendien vervoeren de treinen de arbeiders voor diezelfde fabrieken. In aansluiting op het net van de GOLS zijn nog diverse extra lokaallijnen aangelegd. Door de economische crisis in de jaren ’30 en de opkomst van de vrachtwagen, de autobus en het particuliere fietsbezit, sluit een groot deel van het netwerk van lokaalspoorwegen al voor de Tweede Wereldoorlog.

De spoorlijn Winterswijk – Zevenaar is na de oorlog het enige traject waar nog reizigerstreinen rijden. De meeste verbindingen die nog in gebruik zijn voor het goederenvervoer sluiten begin jaren ’70. Enkele aansluitingen houden het langer vol. Op de spoorlijn tussen Haaksbergen en Boekelo rijden inmiddels al enkele decennia de treinen van de Museum Buurtspoorweg. Het grootste deel van het netwerk van lokaallijnen in de Achterhoek en Twente is in de jaren na de sluiting opgebroken. Relatief veel trajecten zijn echter nog makkelijk terug te vinden in de landelijke omgeving. Zo leven diverse baanvakken voort als fiets- of wandelpad. Ook zijn verschillende stationsgebouwen bewaard gebleven.

WINTERSWIJK – NEEDE

Op 14 oktober 1885 neemt de GOLS de lokaallijn Winterwijk – Neede in gebruik. In mei 1936 sluit het voormalige GOLS-station in Winterswijk en maken alle treinen gebruik van het NWS-station. Anderhalf jaar later staakt NS het reizigersvervoer tussen Winterswijk en Neede. In mei 1972 komt ook een eind aan het goederenvervoer tussen beide plaatsen. Vijf jaar later is de spoorlijn opgebroken. Bijna de gehele verbinding is nog te volgen over geasfalteerde fietpaden en parallelwegen. Alleen de stationsgebouwen van Winterswijk en Groenlo blijven bewaard.

Klik hier voor een impressie van de vroegere spoorlijn eind 2015, begin 2017.

RUURLO – DOETINCHEM

In 1885 opent de GOLS spoorlijn van Ruurlo naar Doetinchem. In mei 1937 wordt het reizigersvervoer gestaakt. Tussen Doetinchem en Zelhem rijden tot 1972 nog goederentreinen. Tussen de voormalige halte Wolfersveen is het baanvak tot Zelhem is het baanvak goed te volgen via een smal (fiets)pad. In Zelhem is het stationsgebouw bewaard gebleven. Tussen Zelhem en Doetinchem ligt een geasfalteerd fietspad over het voormalige spoorwegtracé. Even voor het station van Doetinchem herinnert een doodlopend uithaalspoor van het emplacement aan de voormalige spoorlijn naar Ruurlo.

Klik hier voor een impressie van het baanvak anno 2014.

RUURLO – NEEDE – HAAKSBERGEN

De bewaarde nieuwe spoorbrug over de nieuwe loop van de Berkel bij Borculo op 26 april 2018.In oktober 1884 neemt de GOLS de spoorlijn Ruurlo – Hengelo in gebruik. In oktober 1936 staakt NS het reizigersvervoer tussen Boekelo en Hengelo. Een jaar later eindigt ook het reizigersvervoer op de rest van de verbinding. Verschillende baanvakken zijn diezelfde periode ook voor het goederenvervoer gesloten en opgebroken. In mei 1972 beëindigt NS het goederenvervoer op de resterende baanvakken Hengelo – Haaksbergen en Neede – Borculo. Terwijl het laatstgenoemde baanvak hierna is opgebroken, neemt de Museum Buurtspoorweg het baanvak Haaksbergen – Boekelo in gebruik voor toeristische ritten. Enkele delen van het tracé tussen Neede en Borculo zijn in gebruik als wandel- en fietsroute. Ook zijn verschillende spoorbruggen terug te vinden.

Klik hier voor de restanten van het tracé in 2018

BOEKELO – HENGELO

In oktober 1884 neemt de GOLS de spoorlijn Ruurlo – Hengelo in gebruik. Na jaren van achteruitgang staakt NS in oktober 1936 het reizigersvervoer tussen Boekelo en Hengelo. Een jaar later eindigt ook het reizigersvervoer op de rest van de verbinding. Verschillende baanvakken, waaronder het baanvak Boekelo – Hengelo Zoutindustrie, zijn diezelfde periode ook voor het goederenvervoer gesloten en opgebroken. In mei 1972 staakt NS het goederenvervoer op de resterende baanvakken buiten Hengelo. De Museum Buurtspoorweg neemt hierna het baanvak Haaksbergen – Boekelo in gebruik voor toeristische ritten. In Hengelo zijn ondertussen in 1956 nieuwe aansluitingen naar het voormalige GOLS-station en de Koninklijke Nederlandse Zoudindustrie aangelegd. Eerstgenoemde aansluiting sluit in 1984. AKZO maakt nog tot eind 2013 nog gebruik van het bewaarde deel van de voormalige lokaallijn naar Boekelo. In 2016 wordt de aansluiting op het hoofdrailnet verwijderd en wordt het baanvak geschikt gemaakt voor railfietsen.

Klik hier voor een impressie van het baanvak in 2015 en 2016.

BOEKELO – ENSCHEDE

In december 1885 neemt de GOLS als zijtak van de spoorlijn Ruurlo – Hengelo de ruim zes kilometer lange spoorlijn tussen Boekelo en Enschede in gebruik. NS staakt het reizigersvervoer op het baanvak Boekelo – Enschede in oktober 1937. In 1972 komt ook een eind aan het goederenvervoer op de verbinding. De Museum Buurtspoorweg rijdt hierna nog tot 1974 toeristische ritten op het baanvak. De spoorlijn is hierna opgebroken om ruimte te maken voor de aanleg van de Rijksweg 35. Station Enschede Noord is nog tot 1987 per spoor bereikbaar.

Klik hier voor een kleine impressie van het baanvak anno 2016.

ENSCHEDE – OLDENZAAL

In december 2007 is aan de noordzijde van Lonneker ter hoogte van een bewaard spoorbruggetje 30 meter rails en bilzen neergelegd. Om het tafreel te completeren staat er ook een andreaskruis en een dwersein. Lonneker, 23 november 2014.In april 1890 opent de Lokaalspoorwegmaatschappij Enschedé-Oldenzaal in het verlengde van de GOLS-lijn Boekelo – Enschede de spoorlijn van Enschede Noord naar Oldenzaal. In 1934 wordt het reizigersvervoer tussen Enschede en Oldenzaal alweer gestaakt. De baanvakken tussen Enschede en Lonneker en het baanvak tussen Oldenzaal A.S. en de kalkzandsteenfabriek ten zuiden van de stad blijven geopend voor het goederenvervoer. In mei 1972 staakt NS het goederenvervoer tussen Enschede en Lonneker. Hierna duurt het tot januari 1987 wanneer ook het laatste deel van de voormalige EO-lijn in Oldenzaal sluit. In Enschede vormt het tracé van de oude spoorlijn de centrale as door de wijk die na de vuurwerkramp is opgebouwd. Tot Lonneker is het traject in gebruik als fietspad. Hierna volgen nog enkele kilometers onverhard pad. Ook de spoordijk naar Oldenzaal is nog goed herkenbaar, maar door de dichte begroeiing op veel plekken onbegaanbaar. 

Klik hier voor een impressie van het baanvak in 2016.

ENSCHEDE – BROEKHEURNE

In het begin van de twintigste eeuw legt de Ahaus – Enscheder Eisenbahn-Gesellschaft AG een lokaallijn tussen Enschede en Ahaus aan. De lijn is hoofdzakelijk bedoeld voor de aanvoer van steenkool voor de Twentse textielindustrie. Terwijl de lokaaltreinen naar Haaksbergen en Oldenzaal gebruikmaken van het station Enschede Noord, rijden de reizigerstreinen op de nieuwe verbinding van en naar het nieuwe station Enschede Zuid. In 1965 rijdt de laatste grensoverschreidende goederentrein. De daaropvolgende jaren eindigt ook het vervoer naar Broekheurne en Enschede Zuid. Tussen Enschede en de Duitse grens zijn diverse spoorse restanten te vinden. Hoogtepunt is het vrijwel geheel bewaarde ensemble van gebouwen van het voormalige grensstation Broekheurne.

Klik hier voor een aantal foto’s uit 2018 en 2020

NEEDE – HELLENDOORN

De Locaalspoorweg-Maatschappij Neede-Hellendoorn opent in 1910 de spoorlijn Neede – Hellendoorn. Het traject vormt een verbindende schakel tussen diverse lokaalspoorwegen in Oost-Nederland. Teruglopende reizigersaantallen, de opkomst van het vrachtverkeer en vooral de aanleg van het Twentekanaal zorgen ervoor dat de verbinding na 25 jaar wordt gesloten. Korte delen van het traject zijn nog tot 1973 gebruikt voor het vervoer van goederen.

Klik hier voor enkele restanten in 2018, 2019 en 2021.