Van Gend & Loos complex Helmond

Door samenwerking van zwagers Van Gend en Loos ontstaat in de eerste jaren van de negentiende eeuw in Antwerpen de diligencedienst Algemeene Postwagen Onderneming J.B. Van Gend & Loos. De onderneming slaagt erin een uitgebreid netwerk van diligencediensten, waarmee reizigers, goederen en geld vervoerd worden, op te zetten. Bij de scheiding van België en Nederland in 1839 blijft het bedrijf in beide landen én daarbuiten actief. In de loop van de 19e eeuw krijgt Van Gend & Loos steeds meer te maken met de concurrentie van de opkomende spoorwegen. In de loop der tijd richt het bedrijf zich steeds meer op aansluitende diensten naar plaatsen zonder treinverbinding. In 1885 staakt Van Gend & Loos definitief het personenvervoer. Het bedrijf richt zich voortaan alleen nog op stukgoederenvervoer van en naar stations. Van Gend & Loos werkt hiervoor samen met diverse spoorwegmaatschappijen, waaronder de Staatsspoorwegen. Bij een groot aantal stations langs de Staatslijnen komen goederenloodsen waar de stukgoederen overgeslagen kunnen worden. De meeste goederenloodsen kennen een standaard opzet en verschillen per station vooral in lengte. Wanneer de SS en HSM in 1917 gaan samenwerken als voorloper van NS is Van Gend & Loos langs het hele Nederlandse spoorwegnet actief.

Als concurrentie voor opkomst van de autobus en vrachtauto richt NS in 1927 de Algemeene Transport Onderneming op. Het bedrijf exploiteert zowel busdiensten als transport met vrachtauto’s. In plaats van het opzeggen van het contract met Van Gend & Loos neemt NS het complete bedrijf, inclusief de expeditiecentra, loodsen, voertuigen en het personeel in 1928 over. Het bedrijf wordt ondergebracht onder dochterbedrijf ATO. Het nieuwe bestelbedrijf krijgt hierbij de officiële naam Expeditie Onderneming Van Gend & Loos. Vanaf 1968 is het bedrijf verantwoordelijk voor het complete stukgoedvoer van NS. In 1984 beëindigt Van Gend & Loos het stukgoedvervoer per spoor en stapt geheel over op de vrachtwagen. Twee jaar later weet NS het bedrijf te verkopen aan Nedlloyd.

Na het staken van het stukgoedvervoer per spoor, raken de klassieke goederenloodsen al snel overbodig. De meeste gebouwen zijn dan ook al snel gesloopt. Het grootste deel van het voormalige Van Gend & Loos complex bij station Helmond blijft echter bewaard. De lange goederenloods is van het standaardtype dat in de laatste decennia van de 19e eeuw langs vrijwel alle Staatslijnen is neergezet. Het bakstenen gebouw heeft een laadperron met maar liefst tien deuren. Net als de soortgelijke gebouwen heeft de loods een zadeldak met grote overstek. Aan de westzijde van de goederenloods staat de voormalige garage met kantoorruimte. Dit zogenaamde koetshuis stamt uit de jaren ’20.

In de periode 2019-2021 is het complex opgeknapt en gereed gemaakt voor een nieuwe bestemming. De goederenloods is hierbij enigszins ingekort en onder andere van een compleet nieuwe entree voorzien. Door een nieuwe wand aan de spoorzijde is het voormalige laadperron aan de binnenruimte toegevoegd. Het gebouw krijgt na de verbouwing de naam Loods20. De gemeente Helmond verhuurt de ruimte aan het Edah-museum en het Draaiorgelmuseum. Het voormalige koetshuis krijgt een horecabestemming. Op het gebouw blijven de klassieke letters Van Gend & Loos bewaard.