Spoorwegmuseum gaat voor Koninklijke Klasse

Met het oog op het einde van de levensduur van het huidige rijtuig SR10, beëindigt NS in de loop van 2023 het beheer en de inzet van de koninklijke trein. Omdat er geen nieuw rijtuig wordt aangesteld, komt hiermee na bijna 160 jaar een einde aan de inzet van een speciaal koninklijk rijtuig voor de binnen- en buitenlandse reizen van ons koningshuis en staatshoofden die ons land bezoeken.

Koninklijke treinen door de jaren heen

In 1864 neemt de HIJSM voor het eerste een speciaal koninklijk rijtuig in gebruik. Het rijtuig krijgt het nummer SR1, waarbij SR staat voor Salon Rijtuig. Ook andere spoorwegmaatschappijen bouwen speciale rijtuigen voor de koninklijke familie. In 1903 komt een compleet nieuwe universele koninklijke trein in dienst. De trein bestaat uit twee salonrijtuigen, een bagage­wagen en een keukenwagen die in navolging van de SR1 zijn genummerd in SR2-5.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de trein zwaar beschadigd en leeggeroofd. In 1948 komt een nieuwe, tijdelijke koninklijke trein in dienst, bestaande uit Machinewagen 6 en de SR7. In 1953 en 1955 zijn als permanente vervanging van het duo D-treinrijtuigen 7522 en 7546 uit begin jaren 1930 omgebouwd tot salonrijtuigen SR8 en SR9.

Van laatste koninklijke rijtuig tot museumstuk

In 1993 zijn de SR8 en SR9 vervangen door het uiteindelijk laatste koninklijke rijtuig, de SR10. Het aangepaste eerste klasse Intercityrijtuig krijgt een compleet nieuw interieur en een koninklijk blauwe kleurstelling. Na enkele jaren zijn twee andere eerste klasse Intercityrijtuigen aangewezen als vast begeleidingsrijtuig. De rijtuigen krijgen geen nieuw interieur maar wel de blauwe kleurstelling. De SR8 en SR 9 zijn intussen in 1994 opgenomen in de collectie van het Spoorwegmuseum. Na een aantal jaar is het voor bezoekers mogelijk om door beide rijtuigen te lopen.

Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima maken tijdens het staatsbezoek aan België van 20 tot en met 22 juni 2023 voor het laatst gebruik van de koninklijke trein. Hierbij zijn de beide vaste begeleidingsrijtuigen al vervangen door reguliere Intercityrijtuigen. Na de terzijdestelling biedt NS de SR10 aan het Spoorwegmuseum aan.

Op vrijdag 12 juli 2024 is de SR10 samen met begeleidingsrijtuig SR12 door NS president-directeur Wouter Koolmees officieel aan het museum overgedragen. Vanaf september dat jaar kunnen bezoekers vanuit SR8 via SR9 ook door SR10 te lopen.

Koninklijke Klasse voor iedereen

Op 19 februari 2025 wordt bekend dat het Spoorwegmuseum van de VriendenLoterij een bedrag van € 327.150 heeft ontvangen voor het project ‘Koninklijke Klasse’. Met het project wil het museum in samenwerking met NS de majestueuze wereld van koninklijk treinreizen bereikbaar maken voor iedereen. Hierbij worden, naast de koninklijke rijtuigen van het museum, ook de koninklijke wachtkamers, die lange tijd vrijwel alleen toegankelijk zijn voor de koninklijke familie, opengesteld voor het publiek.

Het Spoorwegmuseum wil met de bijdrage exclusieve arrangementen aanbieden waarbij belangstellenden met een historische trein een bezoek brengen aan de koninklijke wachtkamers in Baarn, Amsterdam en Den Haag. De treinrit wordt gecombineerd met een bezoek aan de nabijgelegen koninklijke paleizen: Paleis Soestdijk, Paleis op de Dam of Paleis Kneuterdijk.

Om iedereen de gelegenheid te geven om de koninklijke collectie te ervaren, worden de koninklijke rijtuigen bovendien extra toegankelijk gemaakt voor mensen met een (fysieke) beperking. Het Spoorwegmuseum geeft voor deze mensen speciale rondleidingen, al dan niet via een livestream, door toepassing van audio, braille in de trein en audiovisuele hulpmiddelen.