SLT-treinstellen als gladheidsbestrijders

Met het steeds drukker wordende spoorwegnet, krijgen weersinvloeden, met name in de herfst en winter steeds meer invloed op de dienstregeling. Incidenten verspreiden zich steeds makkelijker als een olievlek over het hele spoorwegnet. Sinds jaar en dag nemen ProRail en NS daarom preventieve maatregelen om vertraging te voorkomen. Eén van de belangrijkste invloeden op het treinverkeer zijn de gladde sporen die in het najaar ontstaan doordat treinen afgevallen bladeren tot een gladde substantie verrijden. Hierdoor ontstaat een verminderde adhesie tussen wiel en spoorstaaf en gaan treinen makkelijker slippen bij het optrekken of afremmen, wat uiteindelijk vaak tot vertraging leidt. Ook vindt er door het slippen onregelmatige slijtage aan de wielen plaats en ontstaan zogenaamde ‘vierkante wielen’. Bovendien ontstaan slijtageplekken op de spoorstaven.

In de periode september 1998 – maart 1999 gebruikt ProRail de Hoekse Lijn als proefbaanvak voor een nieuwe gladheidsbestrijdende gel. Het zogenaamde Sandite is een mengsel van aardappelzetmeel, zand en metaaldeeltjes dat op de spoorstaven gespoten wordt zodat treinwielen meer grip krijgen. De gel wordt vanuit een installatie in een container op de rails aangebracht. Naar aanleiding van de succesvolle proef is in het najaar van 2000 een Sandite-installatie in het voormalige Motorpostrijtuig 3027 ingebouwd. Vanaf oktober dat jaar brengt de 3027 in de nachtelijke uren Sandite op de Zuid-Limburgse sporen aan. Ook de daaropvolgende herfstperiodes rijdt de Motorpost met de gel door Zuid-Limburg. De 3030 rijdt sinds het najaar van 2001 met een container met Sandite over diverse andere gladde spoorlijnen. Vanaf 2004 krijgt ook deze Motorpost een eigen Sandite-installatie. Beide Motorposten rijden dat najaar over verschillende baanvakken. In de herfst van 2005 rijdt het duo voor het laatst.

Diezelfde periode rijdt voor het eerst een treinstel met een Sandite-installatie in de reguliere reizigersdienst. Bij Plan V 934 is de installatie geïnstalleerd in de voormalige postruimte. De kopdraaistellen van het treinstel zijn voorzien van spuitmonden. Het treinstel rijdt afwisselend in Zuid-Limburg en tussen Utrecht, Amersfoort en Ede-Wageningen. Na de campagne is de installatie weer uitgebouwd en wordt de inzet van het reizigersmaterieel in de gladheidsbestrijding voorlopig beëindigd. Naast genoemd materieel rijden locomotieven uit de serie 6400 met een aangepaste Gs goederenwagen met Sandite-installatie en met de Sandite-containers door het land.

In 2011 wordt opnieuw reizigersmaterieel van Sandite-installaties voorzien. Dat najaar verschijnen zes SGM-treinstellen en twee DD-AR-treinstammen als gladheidsbestrijders op de baan. Het materieel rijdt dan nog voornamelijk in hun eigen inzetgebied. Op de noordelijke trajecten rijdt een combinatie van twee locomotieven uit de serie 1700 met daartussen een Sandite-container. Vanaf de daaropvolgende herfst worden alle Sandite-ritten met het reizigersmaterieel gereden. Op de noordelijke lijnen rijden de SGM-treinstellen in eerste instantie als leeg materieel. De laatste jaren rijden ze een omloop in de reguliere sprinterdiensten. De installaties uit de DD-AR treinstammen verhuizen intussen naar gemoderniseerde DDZ-stammen.

In december 2021 gaan de laatste SGM-treinstellen bij NS buiten dienst. Zoals elke winter zijn de Sandite-installaties, net als die van de DDZ-treinstammen, weer uitgebouwd en opgeslagen in Leidschendam. In de zomer van 2022 wordt bekend dat acht zesdelige SLT-treinstellen als nieuwe gladheidsbestrijders de baan opgaan. In de multifunctionele ruimte voor fietsen en staplaatsen wordt een grote kast voor de Sandite-installatie neergezet. Op 3 oktober gaat de Sandite-campagne 2022 officieel van start. Net als elk jaar is voor noodgevallen ook nog altijd een aantal containers met Sandite-installatie beschikbaar.