19 mei 2025
In 1976 gaat de ‘Historische Driehoek’ tussen Hoorn, Medemblik en Enkhuizen van start. In aansluiting op de stoomtrams van de SHM kunnen liefhebbers hun reis met een historische boot tussen Medemblik en Enkhuizen vervolgen. Tussen Enkhuizen en Hoorn zijn bezoekers echter aangewezen op de reguliere treinen van NS. De laatste decennia is het bovendien niet meer mogelijk om één ticket voor de complete driehoek te kopen. In 2025 neemt de SHM het Plan U-treinstel van het Spoorwegmuseum over om de Historische Driehoek op termijn te completeren.
In 1887 neemt de Locaalspoorwegmaatschappij Hollands Noorderkwartier tussen Hoorn en Medemblik een twintig kilometer lange lokaalspoorweg in gebruik. Ondanks de goedkopere exploitatie met Motorrijtuigen in de laatste jaren, staakt NS het reizigersvervoer al per 31 december 1935.
Stoomtram Hoorn – Medemblik
Terwijl het baanvak nog in gebruik is voor het goederenvervoer start de Tramweg Stichting in 1968 met toeristische ritten tussen Hoorn en Medemblik. Vijf jaar later is vanuit de TS de zelfstandige Stoomtram Hoorn – Medemblik opgericht. Naast de toeristische ritten van de TS verzorgt de SHM tot 1979 ook de exploitatie van de goederentreinen van NS tussen Hoorn en Medemblik.
Historische Driehoek van start
Om meer bezoekers te trekken, gaat in 1976 tussen Medemblik en Enkhuizen, in aansluiting op de stoomtrams van de SHM, een veerdienst van start. De vaartocht wordt verzorgd door de MS Stad Enkhuizen uit 1931. Om de dagtocht compleet te maken, kunnen de passagiers de ‘Historische Driehoek’ tussen Hoorn en Enkhuizen beginnen of eindigen met een reguliere trein van NS. Het arrangement wordt in de zomermaanden onder andere bij lokale VVV’s en NS als complete dagtocht aangeboden en blijkt al direct een schot in de roos.
In 2002 neemt de MS Friesland uit 1956 de veerdienst over. Reizigers tussen Hoorn en Enkhuizen zijn dan al enkele jaren aangewezen op reguliere treinkaartjes. Alleen bij speciale gelegenheden laat de SHM aparte treinen tussen Hoorn en Enkhuizen rijden. Zo rijden tijdens het veertigjarig jubileum van de Historische Driehoek in 2016 een weekend lang stoomtreinen van de VSM tussen beide steden.
Driehoek na 50 jaar compleet
Om ruimte te maken in de materieelcollectie biedt het Spoorwegmuseum in het voorjaar van 2025 diverse locomotieven en rijtuigen ter overname aan. De SHM neemt hierbij Plan U-treinstel 114 van het museum over. Het treinstel is bedoeld om in aansluiting op de klassieke veerboten en stoomtrams de Historische Driehoek na vijftig jaar compleet te maken.
Voordat het treinstel tussen Hoorn en Enkhuizen ingezet kan worden, moet het na jarenlange stilstand eerst grondig worden opgeknapt.
Het Plan U-materieel is niet onbekend tussen Hoorn en Enkhuizen. NS zet de treinstellen van 1967 tot de elektrificatie van het baanvak in 1974 ook al in West-Friesland in. Daarnaast zijn de twee Plan U-treinstellen van de 2454 Crew vanwege onderhoudswerkzaamheden en speciale ritten op de museumlijn de laatste jaren vaste gast bij de SHM.
Op de foto boven dit artikel staat Plan U-treinstel 114 van de SHM op 20 april 2024 nog op het buitenterrein van het Spoorwegmuseum. Het treinstel is sinds 2003 eigendom van het museum en heeft sinds 2010 weer de rode uitvoering. De 114 is de daaropvolgende jaren regelmatig op het Nederlandse spoorwegnet te zien. De jarenlange stilstand in de buitenlucht hebben het treinstel de laatste jaren geen goed gedaan.