In 1978 schaft de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik een dan 90 jaar oude Duitse industrielocomotief van het type Victor aan. Soortgelijke locomotieven doen tussen 1888 en 1937 dienst bij de SS, later NS. Vanaf 2007 maakt de SHM de loc weer rijvaardig. Hierbij is de loc zoveel mogelijk gelijk gemaakt aan de toestand waarin de locomotieven van het type als serie 6500 bij NS dienst doen. In 2017 komt de loc met nummer NS 6513 in dienst en is sindsdien de oudste rijvaardige stoomlocomotief op het Nederlandse spoorwegnet. In het najaar van 2024 maakt de loc een tournee langs verschillende museumverenigingen.

In 1880 bestellen de Staatsspoorwegen bij Hohenzollern in Düsseldorf-Grafenbergeen een lichte tweeassige rangeerlocomotief van het model Victor. De fabrikant heeft een uitgebreide catalogus van rangeer- en industrielocomotieven waarvan de Victor het kleinste type is. De loc krijgt het nummer SS 401. Een jaar later volgt de SS 402. In 1889 volgt een derde loc die het nummer SS 603 krijgt. De twee oude locs krijgen hierna de nummers 601 en 602. De daaropvolgende jaren bouwt de werkplaats in Tilburg, al dan niet onder licentie, nog negen locomotieven van het type. Hohenzollern levert intussen in de periode 1875-1908 zo’n 120 locomotieven van het type Victor. Enkele exemplaren rijden als industrieloc bij Nederlandse bedrijven.

De Staatsspoorwegen gebruiken de machines vooral voor licht rangeerwerk. Ook rijdt een aantal aangepaste locs vanaf 1914, al dan niet met reizigers, op de tramlijnen die door de SS, later NS worden geëxploiteerd als Ede – Wageningen, Gouda – Schoonhoven en de lijnen van de NTM. Na de samenvoeging van de materieelparken van de HSM en SS krijgen de locomotieven in 1921 de NS-nummers 6501-6512. De locs gaan tussen 1926 en 1937 buiten dienst en zijn hierna gesloopt.

Van Neuehoffnungshütte II…

Intussen bouwt Hohenzollern in 1887 een Victor voor staalbedrijf W. Ernst Haas und Sohn in Sinn. De loc komt in 1888 met nummer Neuehoffnungshütte II in dienst. Het bedrijf gebruikt de loc uiteindelijk tot  1973 voor rangeerwerkzaamheden. Na de buitendienststelling, neemt de Museumseisenbahn Aschaffenburg de loc in de collectie op.

…naar NS 6513

Vijf jaar later koopt de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik de locomotief. De loc krijgt in eerste instantie het nummer NS 6503² en is in afwachting van restauratie opgeslagen in de loods in Zwaag. Uiteindelijk is de loc in 2005 voor restauratie overgebracht naar de werkplaats in Hoorn. Twee jaar later starten de werkzaamheden. Hierbij is de loc zoveel mogelijk gelijk gemaakt aan de toestand waarin de 6501-6512 in de jaren 1920 bij NS dienst doen.

In 2017 komt de Neuehoffnungshütte II met het volgnummer NS 6513 bij de SHM in dienst. De donkergroene loc is sindsdien de oudste rijvaardige stoomlocomotief op het Nederlandse spoorwegnet.

Stoomlocomotief op tournee

In het najaar van 2024 maakt de 6513 een tournee langs verschillende museumverenigingen. Zo is de loc op 21 en 22 september loc te gast bij het evenement Stadskanaal onder Stoom van de STAR. Hier rijdt de 6513 diverse ritten tussen Stadskanaal en Nieuw-Buinen.

Op 24 september komt de locomotief bij de Museum Buurtspoorweg in Haaksbergen aan. De daaropvolgende weken rijdt de loc enkele ritten op de museumspoorlijn naar Boekelo. Ook is de NS 6513 actief tijdens de Najaarsstoomdagen op 19 en 20 oktober.

Tot de komst van de Neuhoffnungshütte II is in Nederland geen locomotief van het type Victor bewaard. De NS 6513 van de SHM is inmiddels het één na oudste bewaarde locomotief van het type. De oudste staat als statisch object in Warschau. Andere bewaarde exemplaren van het type Victor zijn te vinden in het industriemuseum Zeche Zollern in Dortmund, in Kassel, het spoorwegmuseum van São Paulo en in Taipei.

Meer over de ontwikkeling van de NS 6513 bij de SHM op stoomtram.nl

Meer informatie over de Najaarsstoomdagen bij de MBS op museumbuurtspoorweg.nl

Op de foto boven dit artikel wordt de NS 6513 van de SHM op 22 september 2024 klaargestoomd voor de tweede rijdag van Stadskanaal onder Stoom.