30 juni 2024

Met de decentralisatie van de Limburgse stroptreindiensten wordt ook een rechtstreekse treinverbinding tussen Liège, Maastricht, Heerlen en Aachen aangekondigd. Omdat het beoogde materieel niet aan de Belgische eisen voldoet, gaat de geplande Drielandentrein begin 2019 alleen tussen Maastricht en Aachen rijden. Wanneer alle ’technische uitdagingen’ zijn overwonnen, gaat de trein op 30 juni 2024 na 5,5 jaar uitstel alsnog van start. Hoewel de treinen voortaan in één keer doorrijden, is het complexe ticketsysteem een blijvend symbool voor de stroeve samenwerking.

Bij de decentralisatie van de resterende regionale treinverbindingen in Limburg wordt ook een zogenaamde Drielandentrein tussen Aachen, Heerlen, Maastricht en Liège aangekondigd. Ondanks dat het traject tussen Maastricht en Liège niet onder de regionale concessie valt, bereiken de betrokken partijen in 2015 een akkoord over de treindienst. Eind 2016 neemt Arriva de Limburgse stoptreindiensten over en is het de bedoeling dat de Drielandentrein eind 2018 gaat rijden.

Nieuwe treinstellen voor de… tweelandentrein

Arriva bestelt voor de Drielandentrein acht tricourante driewagenstellen van het type FLIRT 3. De stellen verschillen niet alleen technisch van de tweedelige binnenlandse stellen voor de Limburgse concessie, maar krijgen ook een ander interieur en slechts één in plaats van twee paar deuren per rijtuig. Achter de cabines van de driedelige stellen ontbreekt bovendien de in Wallonië gevoelig liggende rode leeuw van de Limburgse vlag.

Intussen lijkt Arriva gemist te hebben dat de Belgische spoorbeheerder Infrabel eist dat nieuwe treinstellen over een European Rail Traffic Management System (ERTMS) beschikken. Het Belgische ministerie van Mobiliteit verplicht de installatie op al het nieuwe rollend materieel dat na 1 januari 2012 is besteld of na 1 januari 2015 in dienst komt. Arriva start hierdoor eind januari 2019 noodgedwongen alleen de rechtstreekse sneltreindienst tussen Maastricht, Heerlen en Aachen. Omdat het traject tussen Heerlen en Herzogenrath enkelsporig is, rijdt de ’tweelandentrein’ vooralsnog eenmaal per uur. De NMBS blijft in samenwerking met NS de uurdienst tussen Maastricht en Liège uitvoeren.

Werk aan de winkel

Begin 2022 voorziet Stadler de eerste treinstellen het European Train Control System (ETCS) GUARDIA. De stellen maken vanaf het voorjaar van 2022 proefritten op verschillende Nederlandse baanvakken. Hierna volgen de toelatingsritten in België. Intussen is het het baanvak Heerlen – Landgraaf die periode van een tweede spoor voorzien om een halfuursdienst tussen Heerlen en Aachen mogelijk te maken.

Na de toelating van de treinstellen in België, bereiken de betrokken partijen in het voorjaar van 2023 definitief een akkoord over de start van de Drielandentrein bij het ingaan van de nieuwe dienstregeling 2024. Volgens plan gaat eenmaal per uur een sneltrein Liège Guillemins – Maastricht – Heerlen – Aachen Hbf rijden en eenmaal per uur een sneltrein Maastricht Randwyck – Heerlen – Aachen Hbf. De NMBS gaat bovendien een extra treindienst tussen Liège en Visé rijden.

Technische uitdagingen en rechtstreeks van Liège naar Aachen

In het najaar van 2023 meldt Arriva dat de start van de Drielandentrein door ‘onvoorziene, technische uitdagingen’ opnieuw is uitgesteld. Terwijl aan de uitdagingen wordt gewerkt, vinden in de winter volop opleidingsritten plaats. Intussen herstellen DB en NMBS bij het ingaan van de nieuwe dienstregeling 2024 de rechtstreekse treindienst tussen Liège en Aachen over het conventionele spoor. Sinds de ingebruikname van de HSL3 in 2009 zijn Eurostar en ICE de enige doorgaande treinen tussen beide steden en moeten regionale treinreizigers overstappen. De nieuwe S41 tussen Liège en Aachen scheelt ten opzichte van de Drielandentrein een omweg door Nederland en is bovendien ruim een half uur sneller.

Nieuwe startdatum, oude ticketsystemen

Op 1 maart 2024 wordt bekend dat de Drielandentrein op 9 juni 2024 dan echt moet gaan rijden. Omdat de treindienst tussen Liège en Maastricht onder de concessie van het hoofdrailnet valt, blijft het personeel van NS en NMBS op dit traject de treindienst verzorgen. Personeel van Arriva rijdt de treinen tussen Maastricht en Aachen. Tegelijkertijd wordt duidelijk dat ook de bestaande ticketsystemen gehandhaafd blijven. Zo komen in Liège, Bressoux en Visé, in tegenstelling tot eerdere berichten, geen OV-chipkaartpaaltjes en hebben reizigers van en naar België nog altijd een NMBS-ticket nodig. Tussen Eijsden en Maastricht blijft het NS-tarief geldig en blijven de OV-chipkaartpaaltjes van NS staan. Reizigers die in Eijsden inchecken, kunnen hierdoor bijvoorbeeld niet in Valkenburg of Aachen uitchecken. Voordeel van de trage dienstregeling is dat de treinen in Maastricht zo’n kwartier stilstaan zodat doorgaande reizigers hier kunnen omchecken. Het enige verschil met de huidige situatie is dat ze hierna weer in dezelfde trein kunnen stappen.

Het enige ticket dat wel op het complete traject van de Drielandentrein geldig is, is het bestaande Euregio ticket. Het ticket heeft een vaste prijs € 21,70 en is geldig in het regionale vervoer in de Euregio Maas-Rijn. Internationale reizigers op de korte afstand zijn hiermee echter vaak duurder uit. Daarnaast is het te verwachten dat reizigers tussen Liège en Aachen voor de goedkopere én snellere rechtstreekse S41 kiezen.

Nog één keer uitstel

Hevige regenval zorgt half mei 2024 onder andere in Zuid-Nederland en België voor veel overlast en schade. Zo komt spoorlijn tussen Maastricht en Visé gedeeltelijk onder water te staan. Het Belgische deel van het baanvak moet hierna gedeeltelijk worden vervangen. op 31 mei wordt bekend dat het herstel van de wateroverlast meer tijd vergt dan verwacht. Het treinverkeer is uiteindelijk op dinsdag 18 juni 2024 hervat. De officiële start van de Drielandentrein is intussen uitgesteld tot 30 juni 2024. Wel duikt al regelmatig een Arriva-treinstel in Liège op.

Op 30 juni 2024 gaat de Drielandentrein, na bijna 10 jaar voorbereiding daadwerkelijk van start en komt na bijna 40 jaar een eind aan de inzet van Belgisch materieel tussen Maastricht en Liège.

Om de multicourante FLIRT-treinstellen ook in België te kunnen laten rijden, bouwt bouwt Stadler Rail in 2022 ETCS-GUARDIA in. Tijdens de eerste ritten blijkt echter dat het beveiligingssysteem op station Aachen Hbf voor een verstoring met de baanapparatuur zorgt. Arriva is hierdoor genoodzaakt om de treindienst tussen Heerlen en Aachen begin januari 2023 tot nader order in te korten tot Herzogenrath. Door personeelstekort bij de vervoerder rijden de sneltreinen bovendien sinds december 2022 al niet meer tussen Maastricht en Heerlen. Vanaf 27 maart 2023 rijden de treinen weer tussen Heerlen en Aachen. De sneltreindienst tussen Maastricht en Heerlen rijden in het najaar van 2023 weer enige tijd, maar wordt in december opnieuw gestaakt omdat Arriva het materieel nodig heeft voor opleidingsritten. Pas in februari 2024 rijden weer rechtstreekse sneltreinen tussen Maastricht en Aachen. Door het personeelstekort bij Arriva gaat de treindienst echter nog altijd gebukt onder veel uitval.

De Drielandentrein is op papier een interessante verbinding, maar toont vooral aan dat het internationale treinverkeer nog een lange weg te gaan heeft. Ondanks tien jaar voorbereidingstijd is de nieuwe situatie wellicht nog onduidelijker dan de oude. Zo kent de doorgaande trein geen eenduidig ticketsysteem en is de trein voor reizen tussen België en Duitsland niet te vinden in de reisplanner van de NMBS. Ook is op de nieuwe treinen het logo van Arriva te zien, maar staan bijvoorbeeld in Eijsden ook OV-chipkaartpaaltjes van NS. Via de app en website van NS is het bovendien niet mogelijk om tickets naar Eijsden (!) of één van de Belgische stations aan te schaffen.

Meer tekst en uitleg over de Drielandentrein en alle verschillende ticketsystemen die op de diverse deeltrajecten nodig zijn, is te vinden op een uitgebreide pagina op arriva.nl

Op de foto boven dit artikel: Terwijl Arriva al jarenlang over voldoende FLIRT-treinstellen voor de Drielandentrein beschikt, blijft de NMBS de dienst naar België vooralsnog met Belgisch materieel rijden. Op de foto vertrekt links FLIRT-treinstel 452 als stoptrein uit Heerlen naar Maastricht Randwyck. Rechts staat NMBS-treinstel 450 klaar voor vertrek naar Liège Guillemins. Maastricht, 5 september 2021. Vanaf 30 juni 2024 hoeven doorgaande reizigers niet meer in Maastricht over te stappen, maar moeten ze eventueel wel de trein uit om om te checken.