Buitenlandse rijtuigen bij NS

Het Nederlandse spoorvervoer kent verschillende perdiodes met materieeltekorten. In afwachting op de levering van nieuw materieel houdt NS regelmatig oud materieel langer in dienst. Daarnaast huurt of koopt de vervoerder regelmatig rijtuigen van buitenlandse spoorwegmaatschappijen. Getrokken rijtuigen zijn relatief eenvoudig aan te passen aan de dienst op het Nederlandse spoorwegnet en kunnen hierdoor snel voor een tijdelijke oplossing voor het tekort zorgen. Hieronder een overzicht van buitenlandse rijtuigen die voor langere tijd beeldbepalend zijn geweest in de binnenlandse treindienst.

Corail

De eerste buitenlandse rijtuigen die in de binnenlandse treindienst verschijnen, zijn de Franse Corail rijtuigen. De rijtuigen zijn vanaf 1975 gebouwd en verschijnen al in 1978 op het Nederlandse spoorwegnet. NS huurt dat jaar 17 rijtuigen voor extra comfort in de zogenaamde Intercity-Plus treinen tussen Amsterdam en Maastricht en tussen Den Haag en Heerlen. Voor de luxe treinen is een toeslag verschuldigd. In 1980 verhuizen de rijtuigen van de verbinding Den Haag – Heerlen naar het traject Den Haag – Groningen. In 1983 komen er vijf extra rijtuigen bij en verdwijnt het materieel tussen Amsterdam en Maastricht. Naast de Groningse ‘Randstadexpress’ verschijnen ze ook in de semi-sneltreinverbinding Den Haag – Venlo het traject waar ook later een groot deel van de gehuurde en gekochte buitenlandse rijtuigen wordt ingezet.

M2

Wanneer door de invoer van de OV-jaarkaarten voor militairen en studenten en de buitendienststelling van de laatste Plan E rijtuigen eind jaren ’80 grote materieeltekorten ontstaan, huurt NS 37 rijtuigen van de NMBS. De rijtuigen van het type M2 zijn vanaf 1958 gebouwd en worden voor de Nederlandse treindienst enkel voorzien van een NS-logo. Ze behouden hun interieur en Bordeauxrode kleurstelling. Opvallend is de aanwezigheid van stoelen in de 2-3 opstelling in de tweede klasse. De rijtuigen worden september 1989 in korte treinstammen ingezet op de verbinding Zwolle – Roosendaal. Op drukke momenten worden twee treinstammen gecombineerd. Ze rijden niet in combinatie met andere rijtuigen. In 1990 worden nog eens twintig extra rijtuigen gehuurd. Tien van deze rijtuigen zijn eerste klasse rijtuigen die met stickers zijn gedegradeerd tot tweede klasse rijtuig. In de zomer van 1993 keert het grootste deel van de rijtuigen terug naar België. Een jaar later volgen de laatste negen rijtuigen.

K4

Onder andere de modernisering van de Intercityrijtuigen en de groei van het reizigersvervoer zorgen ervoor dat NS in 1999 80 rijtuigen van het type K4 van de NMBS huurt. De serie bestaat uit verschillende rijtuigtypes die vanaf eind jaren ’60 bij de SNCF in dienst zijn gesteld. In 1994 en 1995 zijn de rijtuigen overgenomen door de Belgische spoorwegen. De ‘K’ staat bij de NMBS voor de toegangsdeuren aan de kopzijden en de ‘4’ voor het feit dat dit de vierde serie van deze rijtuigen voor de vervoerder is. De rijtuigen behouden bij hun dienst op het Nederlandse spoorwegnet hun interieur en bordeauxrode kleurstelling. Alleen het NMBS-logo maakt plaats voor het logo van NS. Vanaf augustus 1999 rijden de rijtuigen tussen Den Haag en Venlo/Heerlen. In tegenstelling tot de M2 rijtuigen, rijden ze gemengd met Intercity- en Plan W rijtuigen. In 2002 keren de laatste rijtuigen terug naar België.

ICK

In november 2000 koopt NS 150 rijtuigen van het type BM235 van de Deutsche Bahn. De rijtuigen stammen uit een serie van ruim 1.800 rijtuigen die vanaf 1963 zijn gebouwd. De rijtuigen van NS zijn grotendeels in de tweede helft van de jaren ’70 gebouwd en voor de inzet in Nederland gereviseerd en aangepast. Ze krijgen hierbij een nieuw interieur en de geel-blauwe intercitykleurstelling. 36 Rijtuigen zijn omgebouwd tot eerste klasse rijtuig en 18 tot tweede klasse rijtuig met bagageafdeling. De eerste rijtuigen zijn begin 2002 gereed voor de inzet op het Nederlandse spoorwegnet. In de tussenliggende periode huurt NS vanaf december 2000 24 Duitse rijtuigen die worden ingezet tussen Den Haag en Venlo/Heerlen. Wanneer de eerste ICK rijtuigen in dienst komen, keren de gehuurde rijtuigen terug naar Duitsland. De ICK rijtuigen rijden in eerste instantie tussen Den Haag en Venlo/Heerlen. Later verschijnen ze ook tussen Haarlem en Maastricht. In de loop van 2004 en 2005 gaat ongeveer de helft van de rijtuigen terzijde. Eind 2005 komen alle rijtuigen echter weer in dienst. Eind 2008 start de definitieve terzijdestelling van de rijtuigen. In april 2009 gaan de laatste rijtuigen buiten dienst. Alle rijtuigen zijn hierna in afwachting van verkoop in Nijmegen gestald. Begin 2013 zijn 42 rijtuigen verkocht aan de Zweedse spoorwegmaatschappij Hector Rail. Eind 2013, begin 2014 gaan in totaal 47 rijtuigen over naar het Roemeense Ferotrans. Terwijl de slechtste rijtuigen inmiddels zijn gesloopt, koopt een andere Roemeense partij in de zomer van 2014 de laatste 48 rijtuigen. Ondertussen zijn vier rijtuigen die in 2009 zijn verkocht aan de Friese Stoomtrein Maatschappij na het faillissement van de stichting aan Leander Eisenbahn in Mönchengladbach verkocht.

In de beginperiode zijn de ICL-rijtuigen in verschillende uitvoeringen te zien. E-loc 1755 trekt op 21 april 2007 een bonte trein van Deventer naar Amsterdam Centraal door Twello. De 1776 rijdt achterop de trein mee.

ICL

In 2006 least NS een aantal rijtuigen van de Deutsche Bahn. De rijtuigen zijn nodig met het oog op het grote aantal extra treinen dat met de invoering van de dienstregeling 2007 gaat rijden. Het grootste deel van de rijtuigen verschijnt in de originele kleurstelling in de Nederlandse treindienst. Een aantal is in Duitsland al van de geel-blauwe intercitykleurstelling voorzien. Later zijn ook de andere rijtuigen omgeschilderd. De rijtuigen gaan in eerste instantie in de nieuwe intercitydienst tussen Amsterdam en Amersfoort rijden. In de brede spitsen rijdt de treinserie van en naar Deventer. Later verschijnen de rijtuigen ook tussen Den Haag en Arnhem en tussen Schiphol en Lelystad. In de zomer van 2009 eindigt de inzet van de rijtuigen. Begin 2010 komt een aantal rijtuigen opnieuw in dienst. Tot april dat jaar rijden ze tussen Schiphol en Maastricht en tussen Den Haag en Venlo. Hierna keren de rijtuigen terug naar Duitsland.