Grote delen van het netwerk van Haarlemmermeerlijnen zijn nog herkenbaar in het landschap. Op enkele plekken is speciale aandacht voor de voormalige spoorlijnen. Zo zijn in 2011 bij een nieuwe brug die rust op de landhoofden van een voormalige spoorbrug bij het oude stationsgebouw van Vinkeveen enkele bilzen neergelegd. Twee jaar later is het gebouw geheel gerenoveerd. Vinkeveen, 28 maart 2014.

Tussen 1912 en 1918 opent de Hollandsche Electrische Spoorweg Maatschappij een omvangrijk netwerk van lokaalspoorwegen in het gebied tussen Haarlem, Amsterdam, Utrecht en Leiden. Hoewel de lijnen grotendeels buiten de Haarlemmermeer liggen, krijgen ze in de volksmond de naam ‘Haarlemmermeerlijnen’. De HESM voorziet het net van lokaalspoorwegen van bijna dertig stationsgebouwen, bijna zeventig baanwachterswoningen en diverse woningen voor het personeel. Op 1 januari 1936 beëindigt NS het reizigersvervoer op het grootste deel van het voormalige HESM-net. Alleen van Amsterdam naar Uithoorn en Aalsmeer en tussen Uithoorn en Nieuwersluis rijden nog tot september 1950 reizigerstreinen. Een deel van de Haarlemmermeerlijnen blijft na het beëindigen van het reizigersvervoer open voor het vervoer van goederen. Zo ook de spoorlijn tussen Aalsmeer, Uithoorn en Nieuwersluis. Begin jaren ’70 heft NS ook het goederenvervoer op vrijwel alle resterende lijnen op. Het baanvak Uithoorn – Nieuwersluis blijft nog tot juni 1986 in gebruik.

Het tracé tussen Vinkeveen en Oukooperdijk.De spoorlijn Aalsmeer – Uithoorn – Nieuwersluis-Loenen verbindt het HESM-netwerk sinds eind 1915 met de Rhijnspoorweg richting Utrecht. Het baanvak Aalsmeer – Uithoorn is in 1935 voor het reizigersvervoer gesloten. NS staakt het goederenvervoer in 1973. Tussen Uithoorn en Nieuwersluis blijven tot september 1950 reizigerstreinen rijden. Het goederenvervoer is pas in juni 1986 opgeheven. Hiermee komt een eind aan het omvangrijke netwerk van Haarlemmermeerlijnen. Hoewel de spoorlijn vrijwel direct na de sluiting is opgebroken, is hiervan nog veel terug te vinden in landschap. Zo is vrijwel het hele tracé is nog herkenbaar en zijn alle stationsgebouwen en een groot aantal wachterswoningen bewaard gebleven. Een groot gedeelte van het baanvak tussen Aalsmeer, Uithoorn en Mijdrecht is in gebruik als busbaan, het deel tussen Mijdrecht, Vinkeveen en de halte Oukooperdijk is wandelpad. De foto’s op deze pagina zijn gemaakt op 28 maart 2014, tenzij anders vermeld.

AALSMEER – UITHOORN

De voorzijde van het station van Aalsmeer met op de voorgrond de retirade. Links staat locomotor 352. Aalsmeer, 7 maart 2015.In Aalsmeer komen de lijnen uit Hoofddorp, Amsterdam en Nieuwersluis samen op een kopstation met een omvangrijk emplacement. Het stationsgebouw is van een uniek ontwerp en wijkt geheel af van de andere gebouwen van de HESM. Het emplacement is rond 1975 geheel opgebroken. Ondanks dat er plannen zijn ook het stationsgebouw te slopen, blijft het bewaard en is het begin jaren ’80 geheel gerestaureerd. In 2000 is locomotor 352 voor het gebouw geplaatst. Het gebouw is samen met de bijbehorende retirade sinds 2012 een rijksmonument. Op de plek van het emplacement komt een nieuwbouwwijk. Buiten straatnamen als Seinpost, Perronzijde en Baanvak is er niets terug te vinden van de spoorweggeschiedenis.

Het voormalige stationsgebouw De Kwakel op 7 maart 2015.Zo’n 800 meter ten oosten van het station, waar De Wissel overgaat in het Bielzenpad en deze het Spoorlijnpad kruist, zijn de drie voormalige spoorwegverbindingen vanuit Aalsmeer te volgen als fietspad. De lijn naar Uithoorn is over een lengte van ruim een kilometer te volgen via het Spoorlijnpad. Langs het fietspad staat de dubbele wachterswoning 41. Tot de bewaarde wachterswoning 42 aan de Legmeerdijk, een kilometer verderop, is het tracé in gebruik als weiland.

Hierna ligt het tracé sinds september 2011 onder het asfalt van de vrijliggende busbaan naar Uithoorn. Langs de busbaan staat het bewaarde stationsgebouw van De Kwakel.

Net nadat het tracé naar Uithoorn van het emplacement is afgebogen kruist het Spoorlijnpad met imposante betonnen brug een, op het eerste gezicht, onbeduidende sloot. Aalsmeer, 7 maart 2015. De voormalige wachterswoning 41 bij de kruising met de Zwarteweg. Aalsmeer, 7 maart 2015. Even na de wachterswoning maakt het pad een flauwe boog. Aalsmeer, 7 maart 2015. Tussen beide bewaarde wachterswoningen is de voormalige spoordijk in gebruik als weiland. Hier is ook een spoorbruggetje bewaard gebleven. Aalsmeer, 7 maart 2015.
De voormalige wachterswoning 42 bij de Legmeerdijk op 7 maart 2015. De halte Poelweg aan de busbaan die sinds 2011 op de voormalige Haarlemmermeerlijn ligt. Uithoorn, 7 maart 2015. Het voormalige stationsgebouw van De Kwakel uit 1911 op 7 maart 2015. Even voor de voormalige halte Zijdelweg komen de lijnen uit Aalsmeer en Bovenkerk samen. Links de huidige busbaan uit Aalsmeer en rechts buigt de lijn naar Bovenkerk af als wandelpad. Uithoorn, 7 maart 2015.

UITHOORN – MIJDRECHT

Bij het voormalige stationsgebouw van Uithoorn is sik 238 neergezet. De locomotor is teruggebracht in de oorspronkelijke kleurstelling.Het traject tussen Uithoorn en Mijdrecht is in 2002 als eerste deel van de Haarlemmermeerlijnen omgebouwd tot vrijliggende busbaan. Meest opvallende deel van de busbaan is de voormalige dubbelsporige spoorburg over de Amstel tussen Uithoorn en Amstelhoek. Bij de verbouwing van spoorbrug naar brug voor het wegverkeer is de brug wel verhoogd.

In zowel Uithoorn als Mijdrecht is het voormalige stationsgebouw bewaard gebleven. Beide zijn van grootste standaardtype van de HESM. De asymmetrische gebouwen zijn opvallend groot voor een lokaalspoorweg. Bij het station van Uithoorn is een locomotor neergezet. De loc is teruggebracht in de oorspronkelijke kleurstelling. Vanaf 2024 maken de trams van de Uithoornlijn gebruik van de busbaan in Uithoorn. Even voor het vroegere stationsgebouw buigen de tramsporen af naar de eindhalte van de tramlijn. In Amstelhoek staat voormalige brugwachterswoning 45.

Zicht vanaf het 'perron' van Uithoorn op de busbaan tussen het voormalige station en het busstation van het dorp. Het oude stationsgebouw van Uithoorn op 28 maart 2014. De voormalige spoorbrug over de Amstel is sinds 2002 in gebruik als busbrug. Het uitzicht op de voormalige spoorbrug vanuit Amstelhoek.
Voormalige brugwachterswoning 45 in Amstelhoek. Het voormalige stationsgebouw van Mijdrecht op 28 maart 2014. Het voormalige emplacement van station Mijdrecht. In de loods bevindt zicht het retiradegebouwtje dat op deze manier geconserveerd wordt. Vanuit station Mijdrecht maakt het voormalige spoorwegtracé een boog van zo'n 90 graden naar het oosten.

MIJDRECHT – VINKEVEEN

De dubbele brugwachterswoning aan de Ringvaart in Vinkeveen op 28 maart 2014. De woning is in de loop der jaren gehalveerd. De andere helft is rond 2005 weer in originele staat herbouwd.Tussen Mijdrecht en Vinkeveen is het gehele traject via het voormalige baanlichaam te volgen. Het tracé ligt tussen beide dorpen in de droogmakerij Groot-Mijdrecht, enkele meters onder de zeespiegel. Langs het traject staat het haltegebouwtje van Wilnis. Even voor Vinkeveen klimt de spoorlijn weer omhoog. Bij de Ringvaart staat een dubbele brugwachterswoning. Hoewel het gebouw in de loop der jaren was gehalveerd, is de verdwenen helft rond 2005 weer herbouwd. Over de Ringvaart ligt sinds 2006 een nieuwe fietsbrug. Het ontwerp is gebaseerd op de voormalige spoorbrug.

Het voormalige stationsgebouw van Vinkeveen is in maart 2016 geheel gerenoveerd heropend. Bij de renovatie is de begane grond zoveel mogelijk in oude staat hersteld. Ook is een perron aangelegd en staat aan het eind hiervan een seinpaal.

Tussen Mijdrecht en Wilnis loopt de voormalige spoorlijn kaarsrecht van west naar oost. Op de achtergrond is het voormalige stationsgebouw van Wilnis zichtbaar. Het voormalige stationsgebouw van Wilnis is ongeveer gelijk aan de baanwachterswoningen van de HESM. Van de spoorbrug over de Hoofdtocht bij Wilnis zijn alleen de brughoofden bewaard gebleven. Na een kilometer buigt het tracé weer richting het noorden.
Met een boog naar het oosten klimt de spoordijk even voor Vinkeveen naar de hoogte van de Ringdijk. Op de achtergrond is de dubbele brugwachterswoning aan de Ringvaart te zien. . Na de sluiting van de spoorlijn is de spoorbrug over de Ringvaart bij Vinkeveen vervangen door een nieuwe fietsbrug. Het voormalige stationsgebouw van Vinkeveen op 28 maart 2014. De voormalige Haarlemmermeerlijn naar Nieuwersluis bij Vinkeveen.

VINKEVEEN – NIEUWERSLUIS-LOENEN

Tussen Vinkeveen en de voormalige halte Oukooperdijk is het baanlichaam van de voormalige spoorlijn nog duidelijk aanwezig. Hoewel de gemeente rond 2011 plannen heeft om een fietsroute via het tracé aan te leggen, is het dankzij protesten van omwonenden een wandelpad gebleven. Het pad slingert flauw tussen de weilanden. Op veel plaatsen zijn nog grote hoeveelheden grind aanwezig. Speciaal voor wandelaars is in 2012 een nieuw bruggetje over de Veldwetering gebouwd. De bijbehorende brugwachterswoning is inmiddels gesloopt, maar de fundamenten zijn nog duidelijk zichtbaar. Het haltegebouw aan de Oukoopersdijk is wel blijven staan en net als de meeste bewaarde haltegebouwen van dit type in gebruik als woonhuis.

Na de halte buigt het tracé in een flauwe boog richting de Rhijnspoorweg. Na zo’n tweehonderd meter loopt het baanlichaam dood op de verbrede A2. Enkele tientallen meters na de A2 is de eerste brugwachterwoning te zien. Aan de overzijde van de Angstel staat een dubbele brugwachterswoning. Van de hefbrug zelf is niets bewaard gebleven. Na de wachterswoningen zijn de contouren van de voormalige spoorlijn nog tot de spoorlijn Amsterdam – Utrecht te zien. De restanten van het emplacement Nieuwersluis-Loenen en de aansluiting met de Haarlemmermeerlijnen liggen hier nog tot de verbreding van de spoorlijn begint.

Tussen Vinkeveen en de voormalige halte Oukooperdijk is opvallend veel grind blijven liggen. De fundamenten van de voormalige brugwachterswoning aan de Veldwetering zijn bewust blijven liggen. In de 'tuin' zijn twee bankjes neergezet.. Over de Veldwetering is tussen de bruggehoofden van de voormalige spoorbrug een nieuwe voetgangersbrug aangelegd. Nogmaals het tracé tussen Vinkeveen en Oukooperdijk.
Tussen de Demmeriksekade en Oukoopersdijk is de voormalige spoorlijn inmiddels dichter begroeid dan op andere delen. Het pad loopt hier dan ook dood op de tuin van de bewoners van de voormalige halte Oukoopersdijk. De voormalige halte Oukoopersdijk op 28 maart 2014. De voormalige spoorbrug over de Oukooperwetering. Hoewel de spoorlijn vroeger de A2 gelijkvloers kruiste, loopt de spoordijk nu dood op de snelweg. Aan de overzijde van de weg zijn de enkele en dubbele brugwachterswoningen te zien die aan de Angstel staan. Hierna sloot de spoorlijn aan op de Rhijnspoorweg. De laatste restanten van deze aansluiting zijn verdwenen toen de spoorlijn viersporig werd gemaakt.